دو تار به وسعت یک جهان

دو سیم آرام میان دستان استاد به لرزه می افتد و صدایی دلنواز برمیخیزد گویی جهانی میان دو تار ساز نهفته شده که اینک به حرکت درمی آید.

به گزارش خبرنگار ایمنا، ساز دوتار در تمام مناطق مختلف ایران به شیوه های مختلف نواخته می شود و در حوزه کردستان ساز دوتار با نام تمبور یا تمیره شناخته می‌شده است.این ساز پیشینه‌ای چند هزار ساله دارد و در خراسان شمالی، مازندران، ترکمن صحرا، شمال خراسان، شرق خراسان و در کشورهای مختلف مانند تاجیکستان و تا حوزه چین ساز دوتار را با شرایط ساخت مختلف از نظر الگو، طول دسته و فواصل پرده بندی که روی ساز وجود دارد افراد مختلف با تکنیک های مختلف آن را می نوازند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

چندی پیش این ساز در فهرست میراث ناملموس جهانی ثبت شد و یونسکو درباره آن نوشت که دوتار سازی است که دوستی را بین انسان ها رواج می دهد و باعث می شود یک فرهنگ شفاهی ماندگار در این سال ها باشد.

این فرهنگ شفاهی سال‌ها است سینه به سینه توسط اساتیدی که شاید هیچ وقت نامشان ماندگار نشد و دستانشان به ظرافت یک موزیسین نبود چرخید و اینک در زمانی تنها دو تار باریک جهانی را درون خود خلاصه کرده است جهانی از قصه های اسطوره های خراسان، از بخشی ها و عروسی هایی که تنها دوتار در آن نواخته می‌شد جهانی از نواها که پس از سال ها اینک شناخته می‌شوند.

کامیار فانیان متخصص و پژوهشگر موسیقی نواحی ایران معتقد است که موسیقی در تمام مناطق ایران استفاده می شود و رواج دارد و جزء زندگی مردمی است که در همه جای ایران به فعالیت موسیقیایی یا زندگانی می‌پردازند.

این پژوهشگر طی سالیان بسیاری به بررسی نوازندگی دوتار در شرق خراسان، شمال خراسان، موسیقی ترکمن تنبور منطقه گوران و همچنین جمع آوری صوتی و تصویری سازهای بادی ایران چون قشمه، سرنا، کرنا، دوزله، شمشال و جفتی پرداخته است.

خبرنگار ایمنا با این نوازنده دوتار گفت و گویی داشته است که در ادامه می‌خوانید:

شما در اصفهان تنها نوازنده دوتار هستید چه دلیلی باعث شد به این ساز علاقه مند شوید؟

من در کودکی موسیقی مینواختم و به سه تار علاقه مند شدم و به دلیل حضور در کلاس استاد علی بیانی این علاقه در من ایجاد شد که موسیقی های نواحی را چک کنم و یاد بگیرم. ابتدا به حوزه خراسان شمالی رفتیم و بعد شرق خراسان، اساتیدی مختلفی چون عبدالله احمدی، حسین سمندری، حسین علی اعتصامی و کسانی که در آنجا ساز می زدند را از نزدیک دیدم و آرشیوی از آنها  جمع کردم و آموزش دیدم و بعد به یادگیری موسیقی ترکمن پرداختم.

در ابتدا فقط عجیب بودن موسیقی ترکمن باعث شد که به آن توجه کنم اما کم کم به آن علاقه مند شدم و در طول زمان این مقام ها را دانه به دانه به صورت آموزشی یاد گرفتم و سپس در عشق آباد ترکمنستان و از آنها این موسیقی را به صورت آکادمیک و حرفه ای آموزش دیدم.

تا به حال ساز دوتار را ساخته اید و هنگام ساخت ساز چه احساسی دارید؟

من یک یا دو، دوتار درست کردم ولی تخصصم ساخت سه تار است. در محیط ساز می تواند برای فرد تولید کننده خیلی علاقه ایجاد کند.

باید گفت دوتار برخلاف شکل ظاهری اش که خیلی ساز ساده ای است و دو سیم دارد بسیار از نظر ساختاری ساز تخصصی است چرا که وقتی شما می خواهید این ساز را بنوازید و تمامی مطالبی که در همان موسیقی مخصوصی که می نوازید را به شما جواب بدهد مراحل زیادی را باید طی کنید و به استادی در ساخت آن ساز برسید.

در موسیقی قدیم ایران یحیی تار ساز را داشتیم که می گفتند تارهای خود را یا چوب تارش را در زیر زمین خاک می کرد و بعد از چندین سال برمی داشت و از نو ساز تولید می کرد، البته حدود چهار سال پیش وقتی در سفر به عشق آباد پیش یکی از دوتار ساز های معروف ترکمنستان رفتم و برای او گفتم فهمیدم آن ها هم همین کار را انجا می دهند.

شما در شهرهای مختلف رفتید و دوتار را آموخته اید آیا مشکلاتی هم داشتید؟

مشکلی که فرهنگ های مختلف موسیقی دارند این است که هیچوقت به یک غیربومی اجازه ورود به موسیقی را نمی دهند، در کردستان، تربت جام، شمال خراسان، در ترکمن بسیار شدید بود ولی اتفاقی که می افتاد این بود که مردم محلی یا موسیقی مناطق دیرآشنا بودند ولی آشناییشان بسیار عمیق بود وقتی موسیقی را یاد می گرفتید انگار که به یک خانواده ورود کردید.

در ابتدا آدمی که برای منطقه دیگر است و شناختی به او ندارند موسیقی دان ها به او درس نمی دهند، موسیقی آذربایجان هم همینطور است و به صورت طایفه ای حرکت می کند.

در دوتار نوازی خراسان آن ها همراه با نواختن موسیقی قصه ای را روایت می کنند برایمان توضیح می دهید که به چه صورت است و چرا قصه با موسیقی عجین می شود؟

در موسیقی شمال خراسان یک موسیقی بخشی گری داریم که این مسئله خراسان نیست مسئله موسیقی مقامی ایران است یعنی در موسیقی آذربایجان، شمال خراسان و در حقیقت افسانه های مختلف در ترکمن صحرا همین روایات را داریم. تفاوتی که در حقیقت موسیقی شمال خراسان که امروز می شنویم با موسیقی عاشقی آذربایجان یا موسیقی ترکمن می کند این است که آن راوی یا نوازنده، داستان را هم تعریف می کند و بعد می نوازد. یعنی صرفاً موسیقی اجرا نمی شود یک روایت گر داستان هایی را همزمان با موسیقی یاد می گیرد و بعد شروع به نواختن و توضیح دادن موسیقی می کند و این دواتفاق با هم می افتد که فرد به تمامی آن اسطوره ها یا داستان های اساطیری که وجود داشته اشراف پیدا می کند.

چرا هم اکنون دوتار مورد توجه قرار گرفته است، سازی که اصالت بسیاری در کشور دارد؟

من معتقدم حضور برخی از نوازندگان دوتار در جشنواره فولک فرانسه و سخن گفتن موزیسین های فرانسوی درباره این ساز باعث شد که ایرانی هاهم علاقه مند شوند که ببینند چیزی که در مملکتشان نواخته می شده چیست. این موجی که اتفاق افتاد از حضور یک هنرمند در خارج از کشور و توضیح دادنش توسط یک فردی که ایرانی نیست باعث شد خیلی رواج پیدا کند وگرنه موسیقی در تمام مناطق ایران استفاده می شود و رواج دارد و جزء زندگی مردمی است که در جای ایران به فعالیت موسیقیایی یا زندگانی می کنند.

چه آینده ای را برای دوتار پیش بینی می کنید؟

همیشه دولت مردان یک کشور فرهنگشان را هدایت می کنند ماجرا توسط نوازندگان اتفاق می افتد و افرادی که نوازنده هستند از این موسیقی پاسداری و نگهداری می کنند ولی اینکه چقدر با اقبال عمومی مواجه شود و دولت تصمیم بگیرد که به واسطه اینکه در یونسکو ثبت شده از این آثار نگه داری شود وچگونه از هنرمندی که این آثار را می نوازند حمایت شود، به سیاست های یک جامعه ارتباط دارند.

مرورگر شما از ویدئو پشتیبانی نمی‌کند.
فایل آن‌را از اینجا دانلود کنید: video/mp4

امروز می بینید که شاید موسیقی پاپ است که رواج بیشتری دارد نه اینکه حمایت می شود بلکه بستر اجرایی و بستر اتفاقات پولساز یا اینکه اقتصادی به واسطه آن نوع موسیقی فراهم است اینکه چقدر یک دولت تصمیم بگیرد که این بستر را برای موسیقی محلی یا موسیقی ایرانی ایجاد کند یک مسئله دیگر است که باید در موردش فکر شود، اما برای یک دولت ماجرا هزینه بر است، حتما یک هزینه باید صرف و در تلویزیون پخش شود فردی که موزیسین ایرانی یا دوتار است بتواند تبلیغات گسترده ای برای اجرای کارش داشته باشد در کشورهای مختلف این نوع موسیقی عرضه شود و این کار می تواند به رواج موسیقی کمک کند.

دغدغه شما به عنوان یک نوازنده دوتار چیست؟

ما در فرهنگ و کشورمان چیزهای بسیار ارزشمندی داریم که همیشه از دست دادنشان باعث فکرکردن به این می شود که چطور دوباره آن را بازیابی کنیم خیلی از هنرهایمان اینطور از دست می‌رود. همیشه وقتی یک فردی از یک کشور دیگر و یا جای دیگر تعریف ما را می کند خوشحال می شویم. این اتفاق بدی نیست ولی اتفاق قشنگی هم نیست چرا که در کشورمان آدم هایی وجود دارند که خودشان از موسیقی دان های محلی شان حمایت نمی کنند. حتما نباید حاج قربان سلیمانی را در کشور فرانسه حمایت کنند تا مردم متوجه اهمیت او شوند و در سن ۷۶ سالگی به هنرمندی تبدیل شود که می نوازند. شاید حاج قربان سلیمانی در سن ۴۰ سالگی اش بسیار بهتر از این ساز می نواخت ولی به دلیل اینکه مردم منطقه اش خیلی به او رسیدگی نکردند و یا دقتی به او نداشتند او به کشاورزی پرداخت و یا شاید می توانست یک اعجوبه موسیقیایی باشد.

در مناطق مختلف اساتیدی در موسیقی بودند و شرایط خوبی برای زندگی نداشتند، فکر می کنم اولین کاری که باید انجام دهیم این است که خود افرادی که در جامعه هستند از موسیقی شان حمایت کنند نباید منتظر باشیم که فرد دیگری از جای دیگر ما را تأیید کند. تعریف کردن افراد توسط جوامع دیگر خیلی خوب است. من افتخار می کنم دوتار می نوازم و یونسکو ما را تأیید کرده است، اماچراخودمان را نمی بینیم این چیزی است که در ذهنم همیشه است.

کد خبر 403048

منبع: ایمنا

کلیدواژه: ثبت جهانی دوتار ثبت جهانی دوتار ایرانی موسیقی موسیقی سنتی میراث ناملموس شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۲۶۹۵۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تشریح جزئیات برگزاری جشنواره سرود فجر/ سرود تقویت می‌شود

مدیرکل دفتر موسیقی در نشست خبری جشنواره سرود فجر به جزئیات برگزاری این جشنواره پرداخت.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، نشست رسانه‌ای اولین جشنواره سرود فجر، امروز _سه شنبه هجدهم اردیبهشت_ با حضور امیرحسین سمیعی مدیرکل دفتر موسیقی، حسین صیامی دبیر اجرایی جشنواره و حامد جلیلی دبیر و مسئول دفتر سرود اداره کل موسیقی و دبیر جشنواره در سالن جلسات دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد؛ در ابتدای این نشست حامد جلیلی دبیر جشنواره ملی سرود فجر به بیان روند برگزاری این جشنواره پرداخت و اظهار کرد: از مهر سال گذشته جشنواره با انتشار فراخوان آغاز و پس از ماجراهای مربوط به فراخوان و دیگر رویدادهایی که در این راستا تا پایان تیرماه انجام گرفت، گروه‌های مختلف سرود در چهار منطقه کشور به رقابت با یکدیگر پرداختند.

وی افزود: بعد از پایان مرحله دوم، مرحله «راهبری» جشنواره نیز آغاز شد؛ شرایطی که باید گروه‌ها بر اساس اجرای زنده آثارشان در بخش نهایی شرکت کند.

دبیر جشنواره ملی سرود فجر درباره تاریخ برگزاری بخش نهایی جشنواره ملی سرود فجر هم گفت: بخش نهایی جشنواره ملی سرود فجر با حضور ۲۹ گروه مختلف طی روزهای دهم و یازدهم و دوازدهم تیر در قالب مرحله داوری در تالار وحدت تهران برگزار می‌شود و چهاردهم تیرماه اختتامیه این جشنواره خواهد بود.

جلیلی با اشاره جایزه رویش ادامه داد: غیر از جوایز بخش رقابتی، جایزه‌ای به نام «رویش» طراحی شده که در قالب ویژه به گروه‌های سرود آموزش و پرورش تقدیم می‌شود، البته اینکه ما در هر بخشی یک جایزه داشته باشیم موضوع مهمی است که تاکنون در جشنواره‌های سرود نداشتیم؛ شرایطی که امیدوارم در دوره‌های آتی جشنواره بتوانیم شاهد توفیقاتی باشیم.

امیرحسین سمیعی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در ادامه این نشست اظهار کرد: تلاش ما این است که در حوزه آموزش، کیفیت اجرا و کشف استعداد شاهد اتفاقات خوبی از پس برگزاری جشنواره ملی سرود فجر باشیم، در این راستا علاوه بر فعالیت‌های ستاد جشنواره برنامه‌هایی برای سفر به استان‌ها هم صورت گرفته که بتوانیم در قالبی بی‌واسطه شرایط بهتری را برای ارائه اثرشان در قاب‌های رسانه‌ای و موارد مربوط به اجراهای صحنه‌ای فراهم سازیم.

وی با تاکید بر اینکه ارتقای کیفیت برای ما بسیار مهم است، افزود: فرآیندی که اکنون در استان‌ها آغاز شده و ما تصمیم داریم هم در حوزه گروه‌های سرود و هم گروه‌های کُر نسبت به شناسایی و حمایت از گروه‌ها اقداماتی را انجام دهیم؛ این مهم‌ترین رویکردها در دفتر موسیقی در حوزه‌های آکاپلا، کُر و سرود خواهد بود و امیدوارم در سفرهای استانی بعد نیز محقق شود.

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه عنوان کرد: قرار است بعد از پایان جشنواره کارهای منتخب در قالب آثار با کیفیت ضبط استودیویی داشته باشند تا بتوانیم در آینده شرایط بهتری برای سرود و گروه‌های کر فراهم کنیم.

منبع: فارس

کد خبر 751458