به نقل از «ایرنا»

دوتاری که از نوا افتاد

تاریخ انتشار: ۲۳ مرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۹۵۶۸۴۱

هفت پشت او چون خودش بخشی بوده اند، نوازنده دوتار و خواننده و هفت عدد مقدس رسیدن به کشف و شهود درون است همان اتفاقی که برای سهراب محمدی در یک صبح بهاری در مزرعه پدری افتاد و ادراک و احساس، عقل و دل او یکی شد تا دستانش این نغمه وحدت را به سیم دوتاری برساند که میراث پدرانش بود.

مردی که زخم های تارش دنیا را درنوردید و حتی در اروپا طنین انداز شد و فقدان او نه فقط خراسانی ها، بلکه دنیا را متاثر و متاسف کرد و پیام های تسلیت برای رفتن این آخرین بخشی خودبند از سوی بزرگان موسیقی ایران و دنیا سیلی شد از ابراز احساسات هنردوستان.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

روزی که دوتارش شکست

خاطره شکسته شدن دوتارش توسط پدر آن هم در خانوده ای که پشت در پشت با موسیقی و دوتار و خواندن انس و الفت داشته اند حتی در آخرین سال های عمر اشک به دیدگانش می آورد.

اما همین اتفاق سبب شد تا سهراب که هنوز کودکی بیش نبود، عزم خود را جزم کند و قله های موسیقی مقامی را با صلابت زیر پا بگذارد.

اردیبهشت ۹۷ بود که از او تجلیل شد و به همین بهانه نشان درجه یک هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را، که معادل مدرک دکتری است، دریافت کرد و از سردیس او نیز رونمایی شد.

آخرین بخشی خودبند خراسان

هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی نواحی خاطراتی درباره بخشی سهراب محمدی نقل کرده و از اولین تلاش‌هایش برای ورود به عرصه موسیقی گفته است.

او در نوشتاری از سهراب محمدی نقل کرده است که چگونه پدرش انگشت‌های چاق و کوتاهش را برای نواختن دوتار با نمد می بست و با چکش روی مفاصل آن می کوبید تا به اصطلاح نرم شوند و او را آخرین فرد از نسل بخشی های خودبند کرمانج های شمال خراسان می داند.
این پژوهشگر موسیقی در عین حال در مورد صفت خودبند نیز می گوید: بخشی‌های شمال خراسان سه گروه بودند.

گروهی بخشی‌ زبانگیر هستند که بیشتر بخشی‌ها را شامل می شود و این گروه هیچ تولیدی ندارند و فقط آنچه از استاد فراگرفته اند را تکرار می کنند.

دسته دوم که بخشی‌های لال یا لال‌بخشی نامیده می شوند، کسانی هستند که خوب می نوازند اما نمی‌توانند خوانندگی کند اما دسته سوم بخشی‌های خودبند هستند.

وی در مورد این افراد می گوید: این گروه که در رتبه ای برتر از ۲ گروه قبلی قرار دارند اصل و قلب ماجرایند که هم آهنگ می‌سازند، هم شعر می‌گویند و هم دوتار می‌نوازند و برخی‌ حتی با ساز خود درمانگری  می‌کنند.

جاوید می افزاید: در واقع کسی که مولف، مصنف و تولیدکننده اصلی است و خودش نوازنده و خواننده محسوب می‌شود، بخشی خودبند است و می‌تواند برای هر موضوع و اتفاقی که در جامعه صورت می‌گیرد در لحظه شعر بگوید.

وی سهراب محمدی را از این دسته از بخشی ها دانسته و می گوید: دیگر کسی از بخشی های خودبند نمانده است و اگر در تمام شمال خراسان جست‌وجو کنید، دیگر بخشی خودبندی نداریم حتی در بین جوان‌ها و به همین دلیل جایگاه سهراب محمدی بالاتر از بقیه بخشی‌هاست.
جاوید به تقسیم‌بندی بخشی‌ها به سه گروه ترکمن، ترک و کرمانج اشاره کرده و اظهار می دارد: سهراب محمدی جزو بخشی‌های خودبند کرمانج محسوب می‌شود که طایفه آنان در دوران صفویه به شمال خراسان کوچانده شدند و گستره زیستی آنها از منطقه راز و جرگلان شروع می‌شود و بجنورد، شیروان، قوچان و کلات نادر و سرخس را دربر می‌گیرد.
بخشی‌های کتابخوان
به گفته محققان و پژوهشگران موسیقی واژه «بخشی» از «پاکی» در زبان ترکی مغولی، به معنی «مردان مذهبی که می‌توانند دستورهای مذهبی را از روی کتاب بخوانند و بنویسند و به مردم ابلاغ کنند» گرفته شده است.

اگر چه بیشتر بخشی های کنونی سواد ندارند اما حافظه بسیار خوبی دارند.  

هوشنگ جاوید در این مورد نیز می گوید: بخشی های باسواد معتقدند «بخشی» یعنی فردی که خداوند بخشی از هنرش را به او بخشیده است.

به گفته پژوهشگران موسیقی اقوام، بخشی‌ها شاهدخوانی، منظومه‌خوانی و دیوان‌خوانی انجام می‌دادند و همچنین مراسم سور را اداره می‌کردند و در مثنوی و غزل و بحر طویل حافظه بسیار قدرتمندی داشتند.

گفته می شود برخی از بخشی‌ها از چهار تا ۲۴‌ کتاب را از حفظ بودند و در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ آهنگ را می‌دانستند و اجرا می کردند.

ادامه راه پدران  

در عین حال به گفته خود سهراب محمدی پدران او پشت در پشت بخشی بودند، سینه به سینه این هنر را به فرزندان خود انتقال دادند و اکنون نیز فرزندان سهراب بخشی، همه نشانه هایی از این هنر را دارند اما یک پسر او به جد راه پدر را دنبال کرده است.

به گفته خود استاد سهراب، او از ابتدای نوجوانی دوتار می نواخت و مهارت خود را نزد پدر آموخته تا راوی حماسه ها، غم ها و شادی های اقوام کرمانج باشد.

همکاری با رادیو کرمانج خراسان

سهراب محمدی، این بخشی نامدار خراسان شمالی دیرزمانی نیز با رادیو کرمانج مشهد همکاری می کرد و به گفته خود او آغاز این همکاری به زمانی بازمی گردد که برق مشهد با کارخانه برق زغال سنگی تامین و شب های مشهد با فانوس هایی که به تیرهای چراغ آویزان می کردند روشن می شد که وی ترانه «لیاره» را در همان زمان و در ۲۰ سالگی با همراهی دوتارش خوانده است و او تا آخرین روز عمر خود با واحد شعر و موسیقی صداوسیما همکاری داشت.

پس از انقلاب فعالیت های او گسترده تر شد و از او بیش از ۴٠ سرود انقلابی کردی در تاریخ موسیقی ایران ثبت شده است و اوج کارهای خود را مربوط به دوران دفاع مقدس می داند که ۴ فرزندش در جبهه ها حضور داشتند و او غم دوری و نگرانی هایش را با دوتارش در میان می گذاشت و برای پسرانش از پیروزی حق بر باطل می سرود.

اجراهای او درجشنواره هایی چون «موسیقی فجر»، «موسیقی نواحی»، «سرنانوازان»، «پیران چنگی» در دوره های مختلف فعالیتش با حمایت و تشویق مردم و مسوولان فرهنگی کشور و استان مواجه شد چرا که خوانندگی و نوازندگی او در مسیر خدمت به فرهنگ کرمانج و مردم بود.

حضور در فرانسه

استاد محمدی در خانه فرهنگ ملل در پاریس هم اجرای برنامه داشت و در نوروز ۸۶ در شهرهای پاریس و «لیون» اجراهای زیبایی داشت که با خوانش شعری از مرحوم علی مهرو تشویق ایرانیان مقیم فرانسه و مردم پاریس و لیون را برانگیخت و نوای ساز او چنان بر دلها نشست که  با تشویق خاص فرانسوی ها همراه شد.

او معتقد بود ارزش هنر بخشی ها با پیروزی انقلاب اسلامی کشف شد و مورد احترام قرار گرفت و نام هنرمندانی چون روشن گل افروز، یگانه، حاج قربان سلیمانی، سلطان رضابخشی، علی بخشی و عبداله مهرو و نیز خود او برجسته شد و درخشید.

گفته می شود سهراب محمدی بدون وضو دست به دوتار خود نمی زد، حرمت ساز را حفظ می کرد و هرگز برای هنرنمایی خود نرخ نمی گذاشت و برای مردم حرمت قایل و چشم و دلش پاک بود.

شغل اصلی استاد محمدی، کشاورزی بود. او دارای سه دختر و ۵ پسر است که همه فرزندان او در نوازندگی دوتار دستی دارند اما پسر میانی او «رضا» بیش از دیگر فرزندانش پا جای پای پدر گذاشته است و یکی از عروسانش نیز به زیبایی دوتار می نوازد.

آثار فاخر

او که خود سازنده دوتار نیز بود،  آثار فاخری، چون «شاره جان، آهنگ طوفان، شهید، لیاره، گُلامِن» و ده ها اثر معروف دیگر را آفریده و به گنجینه ماندگار موسیقی مقامی خراسان هدیه کرده است.

موزیک ویدوئوی گنجینه، یکی دیگر از آثاری است که این هنرمند در آن دوتار نواخت و آواز خواند که در سال گذشته در مراسم افتتاحیه و اختتامیه جشنواره تولیدات مراکز صداوسیما در بجنورد، مرکز استان خراسان شمالی مورد استقبال قرار گرفت.

سهراب محمدی در ایجاد وحدت و دوستی و همکاری بین تمام بخشی های خراسان چه ترک و چه تات و ترکمن تلاش وافری داشت و خدمات این نخبه موسیقی مقامی کرمانج های خراسان بر کسی پوشیده نیست.

سهراب محمدی، این رکن رکین موسیقی مقامی و تنها دارنده درجه یک هنری در این نوع موسیقی،  عاقبت روز چهارشنبه، ۲۲ مرداد ۱۳۹۹، در ۸۲ سالگی تار خود را برزمین نهاد و دیده از دنیا فروبست، اما راه و روش و هنر او توسط فرزندان و شاگردانش مهجور نخواهد ماند.

برچسب‌ها بجنورد جشنواره موسیقی نواحی خواننده موسیقی سنتی ایرانی خراسان شمالی مانه وسملقان

منبع: ایرنا

کلیدواژه: بجنورد جشنواره موسیقی نواحی خواننده موسیقی سنتی ایرانی خراسان شمالی مانه وسملقان بجنورد جشنواره موسیقی نواحی خواننده موسیقی سنتی ایرانی خراسان شمالی مانه وسملقان موسیقی مقامی سهراب محمدی شمال خراسان بخشی ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۹۵۶۸۴۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اختصاص بخشی از ظرفیت مسکن ملی برای کارگران

رئیس فراکسیون کارگری مجلس گفت: به تازگی تفاهمنامه‌ای با وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی امضا شده که در پی ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی حدود ۲۵۰هزار واحد از ظرفیت مسکن ملی به کارگران اختصاص داده شود. - اخبار اقتصادی -

به گزارش خبرنگاراقتصادی خبرگزاری تسنیم،  "مسکن" یکی از مهمترین مشکلات کارگران است. چرا که با افزایش و نوسانات قیمت مسکن در بازار، توان کارگران برای تهیه آن دشوار شده است. آمارها حکایت از این دارد که نزدیک به 70درصد درآمد کارگران صرف اجاره بها و  تأمین مسکن می شود.

قیمت سرسام‌آور مسکن و به تبع آن اجاره بهای سنگین عملاً بیش از نصف حقوق کارگران را می‌بلعد و حال در شرایطی که حتی کارگران برای پرداخت اجاره در تنگناهای مالی هستند، دیگر توانی مالی برای خرید خانه حتی به شرط دریافت وام هم ندارند.

به واسطه افزایش شکاف میان مزد و معیشت در سال‌های گذشته، نمایندگان کارگری، تقاضای ترمیم مزد را برای جبران هزینه‌های تورم و حل مشکل روزمره کارگران به شورا فرستاده بودند اما آذر ماه سال 1402 جلسه شورای عالی کار با حضور شرکای اجتماعی تشکیل و مقرر شد قرارگاه مسکن کارگری تشکیل شود و به امورات مسکن کارگران رسیدگی شود.

در جلسه 27اسفند ماه 1403, به‌پیشنهاد وزیر کار در راستای توجه به اختصاص بخش قابل ملاحظه‌ای از سبد هزینه کارگران به مسکن، قرار شد یک کمیته سه‌نفره با حضور نماینده کارگران، کارفرمایان و وزیر کار تشکیل شود و از اول سال آینده مسکن کارگران را پیگیری کنند.

صولت مرتضوی گفت: باید به بحث مسکن توجه ویژه داشته باشیم، بارها پیشنهاد دادم یک شورایی تشکیل شود و نماینده‌ای از سه شریک اجتماعی در آن عضو باشد.

محمد چکشیان, معاون وزیرکار در هفته کارگر خبر از ساخت 60 هزار مسکن کارگری داد.

وی از ساخت حدود 60هزار واحد مسکن کارگری خبر داد و گفت: وزیر کار چند ماه قبل دستور تشکیل قرارگاه مسکن کارگری را صادر کردند که با حضور سازمان‌های تابعه وزارتخانه و دستگاه‌های مختلف و تشکل‌های کارگری و کارفرمایی شکل گرفت ولی ما تمرکز کردیم روی اینکه چند سناریو را طراحی کنیم و برخی از این سناریوها،تعاونی‌ محور،‌ برخی کارفرما محور و برخی دیگر روی رفع موانع پیش روی کارگران و کارفرمایان است.

چکشیان با بیان اینکه تلاش وزارت کار این است که در چند ماه آینده رویکرد جدید و بسته‌های اختصاصی و رویکرد جدیدی در مسکن کارگری داشته باشیم، اظهار کرد: این رویکردها در ماه‌های آینده اعلام خواهد شد.جلساتی با تشکل‌ها برگزار شده و درحال رفع موانع هستیم و امیدواریم اقدامات خوب و متفاوت از گذشته رخ بدهد.

*تفاهمنامه برای اختصاص مسکن به کارگران

به گزارش تسنیم؛ علی بابایی کارنامی، رئیس فراکسیون کارگری نیز اخیراً با اشاره به اختصاص سالانه 250هزار واحد مسکونی به کارگران، گفت: به تازگی تفاهمنامه‌ای با وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی امضا شده که در پی ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی حدود 250هزار واحد از ظرفیت مسکن ملی به کارگران اختصاص داده شود.

 رئیس فراکسیون کارگری گفت: از معیشت تا مسکن جزو مطالبات اصلی کارگران است که در چند سال اخیر به صورت مختلف در مجلس مورد بررسی قرار گرفت، مجلس برای شاخص‌های اصلی همچون مسکن کارگران پیگیری‌های جدی داشته باشد.

نماینده مردم ساری در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مسکن کارگران به لحاظ سبد معیشتی و رفاهی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، افزود: حدود 64ماده و تبصره از قانون کار در مورد رفاه کارگران است، منهای سال‌های دهه 60که موضوع رفاهیات کارگران در قالب تعاونی‌ها به صورت ویژه در دستور کار دولت قرار داشت در سال‌های گذشته چندان به این مسئله به صورت ویژه پرداخته نشده است. 

رئیس فراکسیون کارگری در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در سال‌های گذشته بنگاه‌های بزرگ در جوار کارگاه‌های شهرک‌های صنعتی و مسکونی دایر بودند، اظهار داشت: با گذشت زمان اقدامات ساخت مسکن برای کارگران در حاشیه قرار گرفت، در  دهه 70به بعد به دلیل گرایش‌های توسعه‌ای که در کشور حاکم بود نتوانستیم به ظرفیت‌های رفاهی کارگران توجه کنیم، امروز کارگران با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستند که بخش زیادی از آن به مسائل بی توجهی حقوق کارگران در سال‌های پیشین باز می‌گردد.

بابایی کارنامی با اشاره به اختصاص سالانه 250هزار واحد مسکونی کارگران، اظهار داشت: به تازگی تفاهمنامه‌ای با وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی امضا شده که در پی ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی حدود 250هزار واحد از ظرفیت مسکن ملی به کارگران اختصاص داده شود و تقریبا تحت عنوان ابلاغیه به ادارات کل استانی وزارتخانه کار، تعاون و رفاه ابلاغ شده است تا در این راستا کار جدی صورت بگیرد.

نماینده مردم در مجلس یازدهم با بیان اینکه دولت باید برنامه‌ای برای تامین مسکن اقشار کم درآمد جامعه به ویژه کارگران داشته باشد، ادامه داد: امیدواریم با پیگیری‌هایی که کمیسیون اجتماعی و فراکسیون کارگری دارند وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی و همچنین وزارت راه و شهرسازی مشکلات مسکن کارگران را پیگیری کرده تا موفقیت‌های لازم را داشته باشیم.

بابایی کارنامی  با تاکید بر اینکه فراکسیون‌های کارگری مجلس دارای شاخص پایه و مطالبه‌گر در مجلس است، بیان کرد: فراکسیون کارگری جز فراکسیون‌های شاخص پایه و مطالبه‌گر در مجلس دوازدهم باقی خواهد بود تا مسائل کارگران را پیگیری کند.

*آخرین وضعیت اقدامات انجام شده در حوزه ساخت مسکن کارگری

همچنین علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت در روزهای اخیر، درباره سیاست دولت درخصوص مسکن کارگری آن هم باتوجه به نابسامانی که در بازار مسکن وجود دارد، گفت: جهت‌گیری دولت برای طرح ملی مسکن اقشار ضعیف مانند جامعه عزیز کارگران است‌. هنگامی که 4میلیون مسکن هدف‌گذاری می‌شود حقیقتا همین جامعه (کارگران) محور اصلی هستند و ساخت مسکن ملی با  هدف توسعه تولید و ساخت در جهت ساماندهی بازار مسکن و اجاره بها صورت می‌گیرد.

وی ادامه داد: اولویت اول ما در حوزه مسکن جامعه کارگری هستند تا ان‌شاالله بتوانند از مزایای آن بهره‌برداری کنند. به طور خاص تعاونی‌های مسکن کارگری متولی ساخت و ساز مسکن کارگران هستند و کارفرمایان هم مکلف به حمایت شدند.

سخنگوی دولت بیان کرد: 230تعاونی کارگری در حوزه مسکن در کشور وجود دارد که دولت هم حمایت‌های لازم را انجام داده است و بعد از این هم انجام خواهد داد و توافقات مختلفی بین مجموعه‌های صنعتی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام شده است.

وی با بیان اینکه درحال ساخت 140هزار مسکن مسکونی فقط برای بخش صنعت هستیم، گفت: برای ساخت 140هزار مسکن برای بخش صنعت وزارت راه زمین در اختیارشان قرار داده است این به غیر از زمین‌هایی است که خودشان داشته اند.

بهادری جهرمی گفت: 5هزار هکتار برای ساخت مسکن در کنار شر‌کت های صنعتی پیش بینی شده است تا در صورت نیاز در اختیار کارگران قرار گیرد. دولت همه ظرفیت‌های خودشان را قرار داده است. تعاونی‌های مسکن کارگری هم پیشگام هستند و دولت هم همراه است.

انتهای پیام/