ماجراهای خواندنی زندگی عثمان محمد پرست | از داستان جالب نرم شدن پدر در برابر نواختن ساز تا مقام‌هایی که برای همیشه از میان رفت

سعید برآبادی - همشهری آنلاین: داستان عثمان محمدپرست را از کودکی‌اش در خواف شروع کنیم چرا که در انتها قرار است دوباره به «کودکی» بازگردیم.

عثمان محمدپرست ؛ دوتار نواز شهیر ایران درگذشت

یک) کودکی

 در خراسان آن زمان، علاقه به موسیقی را نه با صفت «مطربی» که با انگِ «دهلی» می‌شناختند و والدین معتقد بودند فرزندی که دنبال‌ ساز و آواز می‌رود نه فقط از خدا دور می‌شود بلکه تربیت ناشایستی هم پیدا خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

عثمان، ‌ ساز دوتار را احتمالا در هفت، هشت سالگی و برای نخستین بار در مواجهه با کولی‌های دوره‌گردِ خراسان دوره رضاخان دیده و عاشق آن شده است.

پدرش او را طرد می‌کند، اما یک اتفاق دراماتیک، سختی پدر را در برابر پذیرش علاقه پسرش به ساز، نرم می‌کند. مرد یک‌بار در خانه می‌شنود که ابیاتی در وصف حضرت محمد در حال زمزمه شدن است. از همسرش می‌پرسد که این بیت‌های آسمانی را چه‌کسی دارد می‌خواند و زن جواب می‌دهد همان بچه‌ای که به‌خاطر ‌ساززدن دیگر دوستش نداری.

 عثمان این چنین، بدون معلم و خودآموز، به چهره دوتارزن جنوب خراسان بدل می‌شود و نزدیک به یکصد سال، سنتِ موسیقی مقامی خراسان را در برابر یورشِ ردیف‌نوازی پایتخت‌نشینان محافظت می‌کند.

تصاویر خاطره انگیز از زنده‌یاد عثمان محمد پرست | یاد دوتار نواز شهیر ایران ...

تصاویر تشییع و خاکسپاری باشکوه زنده یاد عثمان محمدپرست

دو) خواف

موقعیت خواف را روی نقشه خراسان بزرگ یک‌بار دیگر نگاه کنید. از دوره پارتی‌ها تا انتهای سلسله خوارزمشاهیان، خواف، یکی از قطب‌های فرهنگی خراسان بزرگ و ایران بوده و به واسطه همجواری با افغانستان (از شرق) و همسایگی با خرز تایباد و حضور در جاده ابریشم، به محلی برای رفت‌وآمد فرهنگ و موسیقی بدل شده.

 در این روزگار، عثمان محمدپرست، نوجوان و جوان است، راننده اتوبوس است و ۲۰ سال جز شوفری کار دیگری نمی‌کند. در همین اثنا هر بار که برای تخلیه بار کامیون یا پیاده کردن مسافران، از پشت فرمان بیرون می‌آمده، در جمع‌های کوچک و بزرگ، دوتار می‌نواخته و حتی با اشاره به منابع کتابخانه‌ای، می‌توان گفت که او نخستین کسی است که به این‌ ساز (یعنی تنبورِ خراسانی که ۲ سیم داشته باشد) نام دوتار را ماندگار کرده است. در همین دوره است که او تصنیف حبیب اصفهانی را برای نخستین بار در مقام نوایی می‌خواند و ماندگار می‌شود.

سه) دوتار

اگر ۳ شهر خواف، تایباد و تربت جام را به‌عنوان ۳ خاستگاه اصلی دوتار جنوب خراسان درنظر بگیریم، خواف تنها یک نماینده قدر قدرت در فهرست دوتارزن‌های این موسیقی مقامی دارد؛ عثمانِ محمدپرست، مردی از طایفه کوچ‌نشینانِ بای در خواف آن روزگار که به‌دلیل شخصیتی که داشت خیلی زود توانست همراه با چیرگی در نوازندگی، اهمیت موسیقی خراسان جنوبی را نه فقط در ایران بلکه در دنیا به اثبات برساند تا جایی که به مدد او و برخی از نامدارانِ این دیار بود که وجوه متمایز این نوع موسیقی با نواهایی که از هرات، هندوستان و حتی بلوچستان می‌آیند، تثبیت شد.

 خواف همچنین نسبت به شهرهایی چون تربت جام و تایباد، نزدیکی بیشتری با موسیقی شمال خراسان دارد و این یکی دیگر از وجوه تمایزِ موسیقی عثمان خوافی با دیگر دوتارزن‌های جنوب خراسانی است؛ گویی لمحه‌ای از شور و شادی موسیقی کردی و ترکی شمال خراسان را می‌توان در اجراهای عثمان احساس کرد.

چهار) جای خالی او

یک سال از طرحِ نام او در فهرست «می‌تو» گذشت و در این مدت او نه به تطهیر خود پرداخت و نه آن ادعا را پذیرفت. با این همه، اکنون دیگر نمی‌توان از عثمانِ خوافی نام برد و به آن فهرست یا به آن ادعاهای طرح شده، نپرداخت، خصوصا اینکه در ایران پیگیری چنین مسائلی، تقریبا غیرممکن است.

 عثمان که خود را با ساخت بیش از ۹۰۰ مدرسه، یکی از مروجانِ آموزش رایگان برای کودکان روستاهای محروم می‌دانست و حتی معروف است اجرای ضبط شده او و استاد شجریان برای تکمیل پول ساخت یک مدرسه انجام شده، در طول حیاتش نیز جنجال‌های فراوانی را از سر گذراند؛ از بازی در ۲ فیلم تا شکستن کاشی نصب شده از سوی میراث فرهنگی بر سر در خانه‌اش. جایگاه او در موسیقی مقامی اما با وجود این حاشیه‌ها، جایگاهی کم‌نظیر و بلکه بی‌نظیر است.

 او را می‌توان آخرین حلقه ارتباط موسیقی خراسان با موسیقی قدمایی جغرافیای نیشابور بزرگ دانست و مرگِ او، قطعا بسیاری از مقام‌های فراموش شده خراسانی را برای همیشه از میان برده است.

کد خبر 677817 برچسب‌ها موسیقی ایرانی موسيقى نواحى موسیقی - چهره - ساز - آلبوم - اجرا موسيقى مقامى

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: موسیقی ایرانی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۰۴۷۹۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ترکیب سپاهان برابر استقلال خوزستان (احتمالی)

تیم فوتبال سپاهان در حالی امروز به مصاف استقلال خوزستان می‌رود که چند بازیکن اصلی این تیم پس از رفع مصدومیت آماده بازی شده‌اند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، تیم فوتبال سپاهان که با توجه به نتایج هفته‌های قبل با فاصله‌ای قابل توجه نسبت به تیم دوم و چهارم در رده سوم جایگاهی تثبیت شده پیدا کرده است در حالی در هفته بیست‌وششم لیگ برتر فوتبال به مصاف استقلال خوزستان می‌رود که برای اولین بار در سال ۱۴۰۳ بدون مصدوم خواهد بود و مورایس ترکیبی کامل‌تر نسبت به بازی‌های قبل در اختیار خواهد داشت.

رقابت جالب در قلب دفاع

با مصدومیت محمد دانشگر، این هادی محمدی بود که جانشین او در قلب دفاعی سپاهان در کنار سیاوش یزدانی شده بود. او که عملکرد خوبی در بازی‌های اخیر از خود نشان داده است بعید است پس از نمایش خوب برابر پرسپولیس نیمکت نشین شود و احتمالاً قلب دفاعی سپاهان برابر استقلال خوزستان بدون تغییر خواهد بود و محمد دانشگر با وجود رفع مصدومیت به ترکیب اصلی راه پیدا نمی‌کند. در دو سمت خط دفاعی نیز مطابق معمول میلاد زکی‌پور در سمت چپ و رامین رضاییان در سمت راست به کار گرفته خواهند شد تا اینگونه خط دفاع چهار نفره مقابل پیام نیازمند تکمیل شود.

سه مهره قابل اطمینان در مرکز زمین

خط هافبک سه نفره سپاهان را مانند بازی قبل مقابل پرسپولیس برایان دابو، محمد کریمی و امید نورافکن تشکیل می‌دهند و در این بین برایان دابو وظایف دفاعی بیشتری خواهد داشت. البته ترافیک در خط هافبک سپاهان بالا است و بازیکنانی مثل محمد جواد حسین و عباس حبیبی نیز می‌توانند با توجه به شرایط بازی فرصت حضور در زمین را پیدا کنند.

بازگشت احتمالی اسدی به خط آتش سپاهان

خط حمله سه نفره سپاهان با یک مهاجم نوک و دو وینگر شکل می‌گیرد. شهریار مغانلو قطعاً به عنوان مهاجم نوک به کار گرفته خواهد شد و مهره جانشین او می‌تواند کاوه رضایی باشد. در سمت چپ خط حمله مورایس سه انتخاب یعنی رضا شکاری، آریا یوسفی و علی اصغر اعرابی را خواهد داشت که احتمال استفاده از شکاری بیشتر است. در سمت راست نیز با توجه به بازگشت اسدی، احتمالاً او اولویت مورایس خواهد بود تا حضور او به جای احمدزاده، تنها تغییر سپاهان نسبت به بازی قبل باشد.

ترکیب احتمالی سپاهان مقابل استقلال خوزستان

پیام نیازمند، هادی محمدی، سیاوش یزدانی، میلاد زکی‌پور، رامین رضاییان، برایان دابو، محمد کریمی، امید نورافکن، رضا شکاری، رضا اسدی و شهریار مغانلو

کد خبر 751024